مهارتهاي زندگي
مهارتهاي زندگي مهارتهايي هستند كه براي افزايش تواناييهاي رواني – اجتماعي افراد آموزش داده مي شوند و فرد را قادر مي سازند كه به طور مؤثر با مقتضيات و كشمكش هاي زندگي روبرو شود .
هدف مهارتهاي زندگي:
هدف از آموزش مهارتهاي زندگي در واقع افزايش توانايي رواني-اجتماعي و در نهايت پيشگيري از شكل گيري رفتارهاي آسيب رسان به بهداشت و سلامت و ارتقاي سطح سلامت روان افراد است .
مهارتهای زندگی رامی توان به دو دسته کلی تقسیم نمود :
-مهارتهای جاری درمراحل زندگی
مهارت تفکر مثبت
مهارتهای تحصیلی
مهارت تصمیم گیری
مهارت حل مسئله
مهارت تفکر خلاق
مهارت تفکر انتقادی
مهارت برقراری رابطه موثر و سازگارانه
مهارت آگاهی از خود
مهارت همدلی با دیگران و ...
-مهارتهای مقابله با مسائل زندگی
مقابله با استرس، خشم، اضطراب، افسردگی، مقابله با شکست و ...
مهارت تفکر مثبت:
این مهارت خیلی مهم است وزیربنای تمام مهارت های دیگر است . دو نوع تفکر در میان انسانها وجود دارد . گروهی مثبت نگر و گروهی منفی نگر هستند . این مهارت به ما کمک می کند تا بدانیم چگونه مثبت فکر کنیم و از منفی نگری خوداری کنیم . زیرا فکر منفی عامل بیشتر بیماریهای روانی است .
مهارت های تحصیلی :
مجموعه مهارت های تحصیلی شامل مهارت های ( چگونگی تعیین اهداف ، ایجاد انگیزه ، تمرکز حواس ، روشهای صحیح مطالعه ، مدیریت زمان و ...) می باشد که به ما کمک می کند تا در ادامه تحصیل موفق باشیم .
توانايي تصميم گيري:
اين توانايي به فرد كمك مي كند تا به نحو مؤثري در مورد مسائل زندگي تصميم گيري نمايد . اگر كودكان و نوجوانان بتوانند فعالانه در مورد اعمالشان تصميم گيري نمايند ، جوانب مختلف انتخاب ها را بررسي و پيامد هر انتخاب را ارزيابي كنند ، مسلماً در سطوح بالاتر بهداشت رواني قرار خواهند گرفت .
توانايي حل مسئله :
اين توانايي فرد را قادر مي سازد تا به طور مؤثرتري مسائل زندگي را حل نمايد . مسائل مهم زندگي چنانچه حل نشده باقي بمانند ، استرس رواني ايجاد مي كنند كه به فشار جسماني منجر مي شود .
توانايي تفكر خلاق:
اين نوع تفكر ، هم به حل مسأله و هم به تصميم گيري هاي مناسب كمك مي كند . با استفاده از اين نوع تفكر ، راه حل هاي مختلف مسأله و پيامدهاي هر يك از آنها بررسي مي شوند . اين مهارت ، فرد را قادر مي سازد تا مسائل را از وراي تجارب مستقيم دريابد و حتي زماني كه مشكلي وجود ندارد و تصميم گيري خاصي مطرح نيست ، با سازگاري و انعطاف بيشتر به زندگي روزمره بپردازد .
توانايي تفكر نقادانه:
تفكر نقادانه ، توانايي اطلاعات و تجارب است . آموزش اين مهارت ، نوجوانان را قادر مي سازد تا در برخورد با ارزش ها ، فشار گروه و رسانه هاي گروهي مقاومت كنند و از آسيب هاي ناشي از آن در امان بمانند .
توانايي ارتباط مؤثر:
اين توانايي به فرد كمك مي كند تا بتواند كلامي و غير كلامي و مناسب با فرهنگ جامعه و موقعيت خود را بيان نمايد .بدين معني كه فرد بتواند نظرها ، عقايد ، خواسته ها ، نيازها ، و هيجانهاي خود را ابراز و به هنگام نياز بتواند از ديگران درخواست كمك و راهنمايي نمايد . مهارت تقاضاي كمك و راهنمايي از ديگران در مواقع ضروري از عوامل مهم يك رابطه سالم است .
توانايي روابط بين فردي:
اين توانايي به ايجاد روابط بين فردي مناسب و موثر با انسانهاي ديگر كمك مي كند . يكي از اين موارد ، توانايي ايجاد و ابقاي روابط دوستانه است كه در سلامت رواني و اجتماعي ، روابط گرم خانوادگي به عنوان يك منبع مهم حمايت اجتماعي ، و قطع روابط اجتماعي ناسالم نقش بسيار مهمي دارد .
توانايي خود آگاهي:
« خود آگاهي » توانايي شناخت خود و آگاهي از خصوصيات ، نقاط ضعف و قدرت ، خواسته ها ، ترس ها و انزجارها است .رشد خود آگاهي به فرد كمك مي كند تا دريابد تحت استرس قرار دارد يا نه و اين معمولاً پيش شرط و شرط ضروري روابط اجتماعي و روابط بين فردي مؤثر و همدلانه است .
توانايي همدلي:
« همدلي » يعني اينكه فرد بتواند زندگي ديگران را حتي تا زماني كه در آن شرايط ندارد ، درك كند . همدلي به فرد كمك مي كند تا بتواند انسان هاي ديگر را حتي وقتي با آنها بسيار متفاوت است بپذيرد و به آنها احترام گذارد . همدلي روابط اجتماعي را بهبود مي بخشد و به ايجاد رفتارهاي حمايت كننده و پذيرنده ، نسبت به انسانهاي ديگر ، منجر مي شود .
توانايي مقابله با هيجانها:
اين توانايي فرد را قاد مي سازد تا هيجان ها را در خود و ديگران تشخيص دهد ، نحوه تأثير هيجان ها بر رفتار را بداند و بتواند واكنش مناسبي به هيجان هاي مختلف نشان دهد . اگر با حالات هيجاني ، مثل غم و خشم و اضطراب درست برخورد نشود اين هيجانات تأثير منفي بر سلامت جسمي و رواني خواهد گذاشت و براي سلامت ،پيامدهاي منفي به دنبال خواهد داشت .
توانايي مقابله با استرس:
اين توانايي ، شامل شناخت استرس هاي مختلف زندگي و تأثير آنها بر فرد است . شناسايي منابع استرس و نحوه تأثير آن بر انسان ، فرد را قادر مي سازد تا با اعمال و موضع گيريهاي خود فشار و استرس را كاهش دهد .
توانایی مقابله باخشم :
خشم یکی از هیجانهای پیچیده انسان است و واکنشی متداول به ناکامی و بد رفتاری است .خشم بخشی از زندگی است ولی ما را از رسیدن به اهدافمان باز می دارد به همین دلیل دچار تعارض می شویم این مهارت به ما کمک می کند تا بتوانیم با آن مقابله درست و موثر کنیم .
توانایی مقابله با اضطراب :
برخی از رویدادهای زندگی ما را متقاعد می کنند که واقعا در وضعیت خطرناکی هستیم ، در این شرایط ، اضطراب واکنشی طبیعی است . زمانی اضطراب مشکل ساز است که بدون دلیل موجه ، احساس ناراحتی و تنش کنید ، در نتیجه بی جهت دچار رنج و عذاب شوید ، زیرا بدن و ذهن شما برای دفع خطر یا تهدیدی که به طور اشتباه برای خود ایجاد کرده اید ، برانگیخته می شود. این توانایی فرد را قادر می سازد علاوه بر حل يا کم کردن مشکلات به آرامش پايدارتری دست يابد.
توانایی مقابله باشکست:
شکست را می توان به عنوان یکی از رویدادهای زندگی در نظر گرفت وهم به عنوان یک مشکل . شکست تجربه نا خوشایندی است ، اما غالبا ما از عهده آن بر می آییم . اگر ارزیابی اولیه ی درستی از آن بکنیم می توانیم بسیاری از شکست ها را به عنوان بخشی از زندگی بپذیریم و انرژی خود را صرف مقابله با شکست های مهم به کار گیریم .
توانایی مقابله با افسردگی :
همه ما در طول زندگی فراز و نشیبهای عاطفی را تجربه می کنیم تا وقتی که بیش از اندازه شدید نباشند ، موجب می شوند زندگی جالب و چالش انگیز شود . اما زمانی که خیلی احساس افسردگی و غمگینی کنیم یا برای یک دوره طولانی بی حوصله و بی حال باشیم ، لازم است وضعیت را مورد ارزیابی قرار دهیم و به دنبال پاسخهای مقابله ای مناسب بگردیدم .
نتیجه گیری :
آموزش مهارتهای زندگی از نیازهای مهم هر فرد وجامعه می باشد .اگر افراد وجوامع به آن توجه جدی نکنند آسیب جدی دیده ومی بیند . مهارتهای زندگی را نمی توان به صورت تئوری محض آموزش داد .زیراپرورش وآموزش انسان زمانی امکان پذیر که: الگوی واقعی از آنچه می خواهد باشد را ببیند وبا اوزندگی کند . یعنی مفاهیم ذهنی را به صورت عینی وعملی ببیند.( درهر خانواده والدین الگوی بچه ها هستند و درهرجامعه مسئولین جامعه الگوی افراد وخانواده ها) و همچنین فضا وشرایط لازم برای افراد فراهم باشد.( اگر محیط خانواده ای آرام نباشد آموزش مهارتهای زندگی مختل می شود. در جامعه هم همین طور زیرا انسان ابتدا درمحیط خانواده وبعد درمحیط جامعه حضور دارد ومهارت هاراکسب می کند حال اگر خانواده وجامعه سالم باشند مهارتهای سالم واگر خانواده وجامعه نا سالم باشد مهارتهای ناسالم راکسب می کنند. البته جامعه علاوه برافراد برخانواده ها هم اثردارد.
پس همه دربرابر آموزش مهارتهای زندگی ابتدا به خود بعد هم به بچه ها مسئول هستیم و باید آنرا جدی بگیریم.
تهیه وتنظیم : سمیه غنی زاده
